Kabinetscrisis? Een rampscenario!
U liegt en u draait. Met dat verwijt werd begin deze eeuw Wouter Bos om de oren geslagen door Jan Peter Balkenende en Maxime Verhagen. Dat Bos geen heilige was mag duidelijk zijn. Maar datzelfde gold voor Balkenende en Verhagen ondanks hun Jezuïeten-uiterlijk. Om de toenmalige PvdA leider publiekelijk voor leugenaar uit te maken ging echter veel te ver. Dat was ingegeven door de peilingen waaruit bleek dat Bos het heel goed deed bij de kiezers. De sociaaldemocraten piekten dankzij zijn inbreng op 58 zetels. De CDA-beschuldigingen, hoewel onder de gordel, werkten. De PvdA verloor aan kiezersvertrouwen en zelfvertrouwen.
Door deze mijns inziens valse beschuldiging werd een trend gezet in politiek Den Haag. Onze redelijk beschaafde parlementaire democratie werd Amerikaanser (lees: opener, maar harder en gemener). Niet de bal spelen, maar op de man of vrouw. Wel werd steeds voor de bühne beweerd dat de inhoud centraal stond, niet de poppetjes, maar ondertussen werd links of rechts een been uitgestoken of een prik uitgedeeld. Ook het medialandschap onderging dezelfde invloed. Steeds meer ging het om vertrouwen of wantrouwen, waarheid of leugen, aanblijven of vertrekken. De nuance die de polderpolitiek en de parlementaire verslaggeving zo kenmerkten, verdampte in een waas van zwartwit denken en wat men vroeger boulevardjournalistiek noemde.
Dat ons land na de laatste Tweede Kamerverkiezingen belandde in de langste kabinetsformatie uit de geschiedenis was dan ook nauwelijks een verrassing. Schandalen te over hielpen niet mee, evenals de voortgaande versplintering van partijen tot partijtjes, niet te vergeten een CDA-minister van Financiën die ineens afstand nam van zijn eigen kabinetsbeleid, en als klap op de vuurpijl een toevallige foto van een vertrouwelijk papiertje waarop na zorgvuldig inzoomen bleek te staan: functie elders.
Al met al is door deze hele ontwikkeling, versterkt door protesten van allerlei belangengroepen, een verwoestende pandemie, een oorlog aan de Europese grenzen, hittegolven en oppokende influencers op sociale media, een sfeer ontstaan die het kookpunt nadert. Drie en een halve eeuw geleden, werden in ons nuchtere land in een-tandje-erger-sfeer, onze beste bestuurders, de gebroeders de Witt, gelyncht. De geschiedenis is er ook om van te leren, dus zullen wij met ons allen extra moeten investeren in overleg, gezond verstand en geweldloosheid in woord en daad.
Dat geschreven hebbend is het toch wel schrikken als Wopke Hoekstra voor de tweede keer onverwacht olie op het vuur gooit. Hoe kun je als leider van een coalitiegenoot die ook minister is op dit moment de onderhandelingspositie van je eigen team ondergraven? Hoe kun je zwakte tonen op een moment dat je met je polsstok een aanloop neemt? Door als kabinetslid publiekelijk te zeggen dat de stikstofdoelen ook wel later gerealiseerd kunnen worden, zaai je niet alleen twijfel, maar moedig je ook verzet aan. En bekritiseer je de onafhankelijke rechterlijke macht.
Hoe het ook zij, te hopen is dat ons land niet weer verzeild raakt in een kabinetscrisis. Dat zou betekenen dat debatten, nieuwe verkiezingen, ellenlange formatie, de eerste 100 dagen waarin niks belangrijks gebeurt, Nederland bestuurlijk weerloos en krachteloos maken. Dat is wellicht goed nieuws voor verdeeldheid zaaiende populisten en influencers, egocentrische belangengroepen en de onderwereld. Maar slecht nieuws voor bevolking, natuur, zorg en woningzoekenden.

Afbeelding van Rosy – The world is worth thousands of pictures via Pixabay