Langetenenland

Als je nu zegt wat je vindt moet je oppassen. Pakweg een kwart eeuw geleden kon je rustig voorlezen uit Sjors en Sjimmie. Of kon je argeloos lachen om een citaat uit Pieter Bas waarin de vrouw wordt aangeduid als ‘zandbank der wetenschappen’. Maar die tijd is alweer verleden tijd, de nieuwe tijd waarin niet wat je bedoelt, maar wat je zegt telt, zit me op de hielen. Tien jaar geleden kreeg ik op mijn kop van een redacteur omdat ik in mijn manuscript van mijn nieuwe roman het woord negerin had gebruikt. Hoewel het tussen aanhalingstekens stond omdat mijn personage het in een dialoog zei, bleef ze onvermurwbaar.
Drie jaar geleden sneuvelde in een goedbedoelde poging van de NS om de LHBTI+ beweging niet op de tenen te trappen de aanhef Dames en heren die tot dan over de perrons galmde. Het werd vervangen door Beste reizigers. Dat hierbij mogelijk weer een botsing dreigde met de feministen ontging de NS, want waarom niet gekozen voor de aanhef Beste reizigsters? De nieuwe tijd van zuiver modernistisch taalgebruik gaat zo snel dat je altijd achterloopt. Bovendien groeien de lange tenen zelf nog sneller.
Als je een overspannen leerkracht wil troosten met de opmerking dat het snel weer vakantie is, heb je het niet begrepen. Steek je een boer een hart onder de riem door te zeggen dat ie tenminste eigen baas is, start ie woest zijn trekker. Als je een anti Zwarte Piet activist en een Sinterklaasfan voorstelt Sint voortaan zwart te maken, krijg je ze beiden achter je aan.
Mag ik nog wel zeggen dat we in een donkere tijd zijn beland?
Al behoorlijk in de war door de opkomende tijd van puriteinisme, woke en New Language, in coronatijd ben ik dolgedraaid. Uit liefde moest je afstand houden. Knuffelen werd een gevaar voor de volksgezondheid en je gezicht moest half bedekt zijn want dan deed je het goed. Eerst klapte ik voor mensen die hun leven waagden voor de ander, maar even later werd het in om diezelfde mensen uit te joelen. En iedereen die aan die hele losgeslagen bende iets van leiding probeerde te geven, was een zoon van de duivel of een nicht van satan. Maar moest niet iemand het doen? De term koffiedrinken was zonder dat Van Dale eraan te pas kwam radicaal gewijzigd van betekenis. Mijn enige houvast was dat de meeste landgenoten het ook té gek vonden dat een stel andere landgenoten de binnensteden van Eindhoven, Amsterdam, Rotterdam en Enschede verbouwde. En dat Urk een republiek werd. Gaan we heen, of weer? Terug via de lynchpartij op de gebroeders De Witt richting de moord op Floris V?
Geboren in een land waar altijd gold dat we normaal moesten doen. Waarin iedereen verschillend was maar ook gelijkwaardig. Waar de boel een beetje bij elkaar werd gehouden. Waar plagen iets anders was dan pesten. Waar het gezellig moest en mocht zijn en waar het dat ook was. Waar heerlijke saaiheid heerste op zondag en vooral veel werd genuanceerd, gedoogd, getolereerd, geïroniseerd, gelachen. Nederland verstond humor.
Nu telt wat je zegt, wat je schrijft, niet wat je bedoelt. Leve de tong, weg met het hart. Maar ik heb heimwee naar Nederland. Hopelijk vindt iemand gauw een apparaatje uit dat de bedoeling van de mensen meet. Als dan een persoon iets fouts zegt, maar het goed bedoelt, dan wijst dat apparaatje dat uit. En dan wordt het weer gezellig in ons land.

 

@ Afbeelding van 👀 Mabel Amber, who will one day via Pixabay